HoM Slimme Pedagogiek
Ontzettend leuk dat ik je een les Slimme Pedagogiek mag aanbieden via Habits of Mind. Ik laat je in deze les kennismaken met hoogbegaafdheid en een vorm om verdiepend leren aan te bieden aan hoogbegaafde kinderen met gebruik van de Habits of Mind.
Hoogbegaafde kinderen hebben van nature een grote behoefte om de Habits of Mind in te zetten, maar zijn door de vorm van het onderwijsaanbod vaak gedemotiveerd geraakt om ze in te zetten. In de opdracht die je in deze les ontvangt komen verschillende habits gecombineerd aan bod. Je gaat ontdekken wat het belang is van deze habits om opnieuw de interesse van de leerling op te wekken en de leerling aan te zetten tot echt leren.
Rineke Derksen
Specialist hoogbegaafdheid GelukkigHB
De les begint hieronder, je kunt ook de volledige les downloaden of de video hieronder bekijken.
Hoogbegaafdheid
Er zijn veel verschillende beelden bij het woord hoogbegaafdheid. Mensen denken al snel aan goed kunnen leren, hoge prestaties leveren en barsten van de talenten. Andere mensen denken aan gedragsproblemen, verveelde en vervelende kinderen. Anderen denken weer aan eenzame kinderen die gepest worden.
Om je huidige beeld over hoogbegaafdheid eens onder de loep te nemen krijg je een opdracht die je daarbij gaat helpen. De oorspronkelijke opdracht komt uit het werkboek Slimmer met Rick en is bedoeld voor kinderen.
De opdracht zoals jij deze nu ontvangt is omgezet voor volwassenen zodat je zelf ook kunt gaan ervaren hoe het verdiepende leren werkt. Hierdoor krijg je als vanzelf inzichten welk effect het op kinderen kan hebben om de opdracht uit te voeren.
Het Delphi-model
In 2007 zijn twintig experts op het gebied van hoogbegaafdheid tot een gezamenlijke positieve omschrijving van hoogbegaafdheid gekomen, nl. het Delphi-model hoogbegaafdheid.
Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.
Er zijn drie aspecten die het Delphi-model – en de daaruit afgeleide definitie van hoogbegaafdheid – bijzonder maken.
- Het Delphi-model zegt iets over de persoonlijke beleving van hoogbegaafdheid en de betekenis ervan voor de hoogbegaafde zelf.
- Het Delphi-model zegt iets over het zijn, het denken, het voelen, het willen, het doen en het waarnemen van hoogbegaafden, alsook over het onderlinge samenspel tussen al deze facetten.
- Het is doelbewust positief van toonzetting.
Zoals je ziet in het Delphi-model is hoogintelligent denken een onderdeel van hoogbegaafd zijn en mag niet worden verward met hoogbegaafdheid. Hieronder vind je een lijstje met kenmerken van hoogintelligent denken en hoogintelligent denken icm hoogbegaafdheid.
Let op: het is geen of…of lijstje. Een hoogbegaafd kind dat niet goed in zijn vel zit kan de kenmerken van een hoogintelligent persoon laten zien en de rest achterwege laten. Dat betekent niet dat hij niet hoogbegaafd is. Het betekent dat er dringend interventie nodig is.
Het verschil dat is te zien kan het beste worden omschreven als passie. Beide hersenhelften zijn volop in actie waardoor de intensiteit sterk is verhoogd.
Leren met gevoel
Hoogbegaafde kinderen leren met gevoel. Ze gebruiken het liefste al hun kwaliteiten en zintuigen bij het leren.
Hoogbegaafde kinderen denken op meerdere sporen, niveau’s en tijdstippen tegelijkertijd. Hierover wordt dan opnieuw nagedacht. In het leren moet er rekening mee gehouden worden dat het associëren, divergeren en convergeren een onlosmakelijk onderdeel is van het denkproces van een hoogbegaafd kind. Daarnaast spelen de gevoeligheden van hoogbegaafde kinderen een belangrijke rol in het leren.
Om hoogbegaafde kinderen te laten leren met gevoel is het belangrijk om de eigen beleving te analyseren, te leren hoe een boodschap (communicatief of kunstzinnig) het beste kan worden geformuleerd.
Deze vorm van leren kan bereikt worden door bewust verschillende habits in te zetten tijdens het leerproces. In de opdracht leg ik uit hoe je dat doet.
Leren en spelen vanuit een andere werkwijze
Bij ieder project en spel wordt samen met het kind gekeken vanuit het referentiekader van het kind. Je stelt bijvoorbeeld de volgende vragen: wat weet je al, hoe ervaar je dit, waar doet het je aan denken? Vanuit dit kader wordt het project/spel verder ingevuld en zal ieder kind op een eigen wijze keuzes kunnen gaan maken om aan de slag te gaan.
De begeleider bekijkt met het kind waar het kind enthousiast van wordt en gaat creatief denkend ontdekken hoe het kind voor zich ziet wat het maken of leren wil.
Daarna zoek je samen uit welke kennis en vaardigheden er nodig zijn om het project te realiseren. Je koppelt hiermee de ervaring van het kind aan achtergrond kennis en uitbreiding van de kennis. Kinderen leren benoemen wat ze weten/ervaren en wat er nodig is om hun kennis uit te breiden. Dit proces daagt de kinderen uit tot creativiteit, onderzoek en zelfstandigheid.
Als laatste worden de benodigde materialen erbij gezocht en mogelijkheden gezocht om het project tot stand te brengen. De taak van de begeleider is coachend, nooit docerend: luisteren, teruggeven, open vragen stellen, keuzes bespreken (niets is goed of fout).
De stappen
- Wat wil je bereiken en uitdragen met je spel en/of product. Stimuleer kinderen om zo divergent mogelijk te denken. Gebruik hierbij de Habit ‘Ontdekken van problemen en vragen stellen’. Stimuleer het kind om vanuit verschillende standpunten de vraag te onderzoeken. Dat kan zijn via effectieve vragen, alternatieve standpunten, verbanden, hypothetische vragen etc. Daarna ga je samen met ze convergeren zodat de belangrijkste onderdelen overblijven. Hieruit ga je elimineren en een keuze maken.
- Welke kennis en vaardigheden heb je nu nodig?Bekijk samen welke kennis en vaardigheden al in ‘huis’ zijn en welke nog ontwikkeld moeten worden. Maak hiervoor een plan. Je kunt hierin de Habit ‘toepassen van geleerde kennis in nieuwe situaties’ herkennen.
- Welke materialen heb je daarvoor nodig? Verzamel de spullen en ga starten. Juist in dit proces kan een hoogbegaafd kind voluit gaan én voluit tegen zijn eigen grenzen oplopen. Nu kan er geleerd worden. De Habit ‘creëren, verbeelden en innoveren’ kan nu aan bod komen, samen met de habit ‘doorzetten’.
Toets de gemaakte keuzes door vragen te stellen zonder oordeel. Zie het als een proces om goede gezonde habits weer in werking te zetten en een hoogbegaafde leerling weer geïnteresseerd in leren te krijgen.
Opdracht voor jezelf
We gaan de kennis die je net hebt opgedaan, toepassen voor jezelf. In plaats van een spel of product gebruiken we een vraag.
Stap 1
Schrijf op een groot blad papier je echte vraag over hoogbegaafdheid. Zet er een cirkel omheen en schrijf of teken er zo veel mogelijk bij wat je weet over dit onderwerp. Stel jezelf alle mogelijke vragen die je kunt bedenken. Gebruik hierbij de Habit ‘Ontdekken van problemen en vragen stellen’.
Ga nu doorstrepen waar je al genoeg van weet of denkt te weten.
Kijk eens wat er overblijft, is het nog heel veel? Van welk woord word je echt heel nieuwsgierig of blij? Dat is precies het woord waar je nu mee aan de slag gaat omdat het je gevoel raakt. Hierdoor is het makkelijker om gemotiveerd aan het werk te gaan en informatie te verzamelen.
Stap 2
Bedenk drie verschillende manieren om aan informatie te komen. Gebruik je creatieve brein en al je zintuigen en ga op zoek naar een manier om informatie te verzamelen die anders is dan je gewend bent. Laat je niet belemmeren door beperkende gedachten en durf een risico te nemen.
Je kunt hierin de Habit ‘toepassen van geleerde kennis in nieuwe situaties’ herkennen, maar zet nu ook de Habit ‘samen denken’ in.
Deel met anderen wat je bedacht hebt en laat je inspireren door hun ideeën.
Kies de ideeën uit die het beste bij je passen en gebruik ze om de informatie te vinden die je wilt hebben. Dat kunnen je eigen ideeën zijn, de ideeën van een ander of een samensmelting hiervan.
Stap 3
Als je alle informatie hebt gevonden die je wilde vinden, ga je bekijken hoe je deze het beste kunt presenteren. Daarvoor moet je weten met wie je jouw informatie wilt delen. Je moet ook weten waarom je het wilt delen. Wil je alleen de informatie doorgeven of wil je bijvoorbeeld mensen bewust maken van een situatie?
Ga nu bedenken wat de meest passende manier is om je informatie te delen. De Habit ‘creëren, verbeelden en innoveren’ kan nu aan bod komen, samen met de habit ‘doorzetten’.
Laat je niet belemmeren en maak opnieuw gebruik van al je zintuigen, je creativiteit en de feedback van mensen om je heen.