Les 13a – Luisteren

‘ Luisteren is een knuffel die je geeft met je geest. ‘
Barbara Nixon

In deze les ga je de habit ‘Luisteren met begrip en empathie’ oefenen.

Om echt te luisteren wijd je jezelf en je energie aan de ander. Volledig luisteren betekent je volle aandacht richten op wat er bedoeld wordt, “read between the lines” of “beneath the words”. We besteden 55% van onze levens aan het luisteren, maar het is een van de minst onderwezen vaardigheden op scholen. Mensen zeggen vaak dat ze luisteren maar ze oefenen eigenlijk in hun hoofd wat hun reactie is als de spreker klaar is. Kinderen lachen elkaar soms uit of kunnen iemands ideeën afkraken. Ze onderbreken elkaar of zijn ongeduldig en zien de meerwaarde van ieders inbreng niet. We moeten leren om onze mentale energie te wijden aan een andere persoon en te investeren in ideeën van andere mensen.

Succesvolle mensen zijn erg goed in het luisteren naar andere mensen. Een strategie om beter te leren luisteren is pauzeren. Pauzeren is nodig op twee momenten of eigenlijk bij twee lichaamsdelen. Allereerst moet je leren je lippen te pauzeren. Je wil niet te snel praten of iemand onderbreken. Het is echt een vaardigheid om iemand te laten uitpraten, ook al weet je misschien de oplossing al. Het tweede moment om te pauzeren is met je brein. Tijdens een gesprek zal je vaak merken dat je van alles begint te denken. Of het nou een eigen ervaring, emotie is, of een vraag, reactie of oplossing. Je brein is super actief. We weten dat wanneer je een pauze inlast voordat je reageert dit meer tijd geeft voor complex denken en dit de dialoog en de besluitvorming verbetert. Uit onderzoek is gebleken dat een leerkracht na het stellen van een vraag gemiddeld 1 seconden wacht, voor hij een leerling de beurt geeft, zelf het antwoord geeft, of nog een vraag stelt. 1 seconden maar! Er is gewoon geen denktijd. Dit heeft tot gevolg dat impulsieve reacties worden aangemoedigd en het denken bij de meeste kinderen niet “aangezet” wordt. Wij adviseren dat je na het stellen van je vraag denktijd inbouwt. Al moet je ervoor op je tong bijten, tot 10 tellen of op je tenen staan, ga vooral die uitdaging aan! We weten dat leerlingen dan hun ideeën uitbreiden, uitwerken en bewijzen voor hun ideeën geven. Kortom hun reacties worden creatiever. Het pauzeren is niet wereldvreemd. Denk maar eens cabaretiers die opzettelijk pauzes inbouwen waardoor hun grappen nog enthousiaster worden ontvangen. Of de pauzes in muziek of films om de spanning nog verder op te bouwen. Ons brein houdt ervan!

Een werkvorm die je ook nog zou kunnen gebruiken om het denken van iedereen aan te zetten, zijn de mini whiteboards of ijslollystokjes. Misschien ken je het al. Bij een instructieles heeft iedereen een mini whiteboard (of je hebt een pot met stokjes waar ieders naam op staat). Je stelt een vraag, pauzeert en laat iedereen het antwoord bedenken en opschrijven. Dus geen vingers opsteken of handjes meer in de lucht. Zo voorkom je dat steeds de mondige kinderen of de kinderen die veel weten aan het woord komen. Als iedereen genoeg bedenktijd heeft gehad vraag je de bordjes te laten zien (of pak je een of meer stokjes uit de pot). Dit geeft jou als leerkracht mooi de gelegenheid om te zien wie de stof allemaal begrepen heeft. Vervolgens bespreek je met elkaar de antwoorden.

Probeer de komende tijd eens bewust te zijn van je eigen vaardigheid in luisteren. Lukt het om echt even je brein uit te zetten terwijl iemand zijn verhaal doet? Observeer een dag lang hoe vaak iemand tijdens een gesprek met een verhaal van een ander aan de haal gaat. Bijvoorbeeld: “Ik had vanmorgen pech met de auto, echt vervelend.” “Ja ik moest vorige week ook naar de garage voor een keuring.” Niet echt empatisch toch? Het zal je verbazen hoe vaak dat gebeurt.

En ga ook oefenen met het inbouwen van denktijd. Hoe voelt het om stiltes in te bouwen wanneer je een vraag stelt? Hoe meer je ermee oefent, hoe normaler het wordt.